Η ώρα της γης

Όλοι νομίζαμε πως ήταν ένας ακόμα σεισμός, μέχρι που καταλάβαμε ότι η γη είχε φύγει κάτω από τα πόδια μας, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Από τη Νίκη, όπως τα διηγήθηκε στη Μαρία Πετρίδη

Μετακόμισα στο Τόκιο πριν από ένα χρόνο, για δουλειά. Η μητέρα μου είναι Γιαπωνέζα κι ο πατέρας μου Έλληνας, μεγαλωμένος στην Αμερική. Τα πρώτα χρόνια της ζωής μου τα έζησα ανάμεσα σε Αμερική και Ιαπωνία, ενώ όταν έγινα 13 χρόνων μετακομίσαμε στην Αθήνα. Στην Ιαπωνία έμεινα τρία χρόνια συνεχόμενα όταν ήμουν 21 για σπουδές κι έτσι, όταν έμαθα για μια δουλειά εκεί, δεν το σκέφτηκα καθόλου. Το θέμα των σεισμών ούτε που πέρασε από το μυαλό μου.

Στην Ιαπωνία μόλις μάθεις να περπατάς, μαθαίνεις και τι να κάνεις όταν γίνεται σεισμός. Οι Έλληνες φίλοι μου θαυμάζουν την εκπαίδευσή μου σε αυτό το θέμα, αλλά από την άλλη δεν καταλαβαίνουν πώς είμαστε τόσο απαθείς όταν γίνεται ένας σεισμός. Είναι απλό: Για την Ιαπωνία ένας σεισμός είναι ό,τι ένας καύσωνας για την Ελλάδα. Ξέρεις ότι κάποια στιγμή θα συμβεί και έχεις μάθει να το αντιμετωπίζεις.

Κουνήσου απ’ τη θέση σου

Τη στιγμή του μεγάλου σεισμού βρισκόμουν σε ένα πολυκατάστημα. Έσκυψα κάτω από έναν πάγκο δίπλα σε ένα ζευγάρι και το μόνο που σκέφτηκα ήταν πως ή είχα ξεχάσει εντελώς τους γιαπωνέζικους σεισμούς ή αυτός εδώ κρατούσε ασυνήθιστα πολύ. Όταν σταμάτησε, όλα έγιναν όπως πριν. Αποφάσισα να γυρίσω σπίτι αμέσως. Μία εβδομάδα πριν είχε έρθει η μητέρα μου να επισκεφθεί εμένα και την αδελφή της, οπότε το μυαλό μου πήγε αμέσως σε εκείνες.

Ντράπηκα να τους τηλεφωνήσω.

Για εκείνες μάλλον ήταν ένας σεισμός ρουτίνας. Στο δρόμο είδα κάποιες μικρές ζημιές. Δεν ξέρω τι ακριβώς κέντρισε το υποσυνείδητό μου, πάντως άρχισα να αγχώνομαι. Και, όπως αποδείχτηκε, δεν ήμουν μόνο εγώ που ένιωθα αναστάτωση.

Ώρες κοινής ανησυχίας

Μετά από λίγο είδα κόσμο να βγαίνει από τα κτίρια, κάτι που δεν συνηθίζεται στην Ιαπωνία, όπου μετά από ένα σεισμό όλοι επιστρέφουν σ’ αυτό που έκαναν. Δεν υπήρχε πανικός ή φόβος, μόνο απορία. Όλοι κοιτούσαμε γύρω μας χωρίς να ξέρουμε ακριβώς το γιατί. Οι άνθρωποι ήταν ψύχραιμοι, αλλά στα πρόσωπά τους έβλεπα αμηχανία. Νομίζω πως το ένστικτο, οι αισθήσεις, τα σώματά μας αναγνώρισαν ότι αυτό που νιώσαμε ήταν γνώριμο, αλλά συγχρόνως και πολύ διαφορετικό. Δεν ήταν απλώς ένας πολύ μεγάλος σεισμός. Η ανησυχία μου μεγάλωνε, αλλά η λογική μού έλεγε πως ήμουν ανόητη.

Ξεκίνησα για το σπίτι. Φτάνοντας στο σταθμό, διαπίστωσα ότι το τρένο μου είχε διακόψει τη λειτουργία του και συνέχισα με τα πόδια – σχεδόν τρεις ώρες περπάτημα. Κι αυτό δεν ήταν καθόλου φυσιολογικό για την Ιαπωνία, όπου εύκολα θα έλεγες ότι τίποτα δεν σταματάει να δουλεύει ποτέ. Ο σεισμός όμως είχε τελειώσει και δεν είχε φύγει ούτε ένα τούβλο από τη θέση του. Σκέφτηκα πως ήμουν υπερβολική, πως ήθελα απλά το δράμα μου. Ήμουν σίγουρη πως η θεία και η μητέρα μου θα γελούσαν μαζί μου όταν θα επέστρεφα και θα τους έλεγα τι είχα σκεφτεί.

Πυρ, σεισμός και θάλασσα

Δυστυχώς, τα νέα επαλήθευσαν το ότι κάτι έξω από τα συνηθισμένα είχε συμβεί. Μετά το σεισμό ένα τεράστιο τσουνάμι είχε φέρει τα πάνω κάτω στην ανατολική Ιαπωνία. Κάθε ώρα που περνούσε, τα νέα γίνονταν χειρότερα. Οι αριθμοί που μαθαίναμε για τους νεκρούς μεγάλωναν συνέχεια. Ήταν τόσο μεγάλο το σοκ, που όλα μέσα μου είχαν παγώσει. Μια συνάδελφος μου είπε πως ένιωθε σαν να είχε πέσει σε κώμα και άκουγε όσα συνέβαιναν γύρω της ανήμπορη να κάνει και να αισθανθεί οτιδήποτε.

Όλοι είχαν κάποιο φίλο ή συγγενή να αναζητήσουν ανάμεσα στους αγνοούμενους. Οι Ιάπωνες είναι φοβερά μετρημένοι με τα αισθήματά τους, δεν δείχνουν ούτε τη χαρά ούτε τη λύπη τους. Έχουν πάντα μια ουδέτερη έκφραση ευγένειας και στωικότητας. Πρώτη φορά έβλεπα στο πρόσωπό τους συναίσθημα. Και ήταν εκφράσεις όχι μόνο απελπισίας και πόνου, αλλά και αδυναμίας. Είναι ένας λαός που έχει μάθει τόσο πολύ στον έλεγχο και την τάξη, που κάτι τόσο ανεξέλεγκτο δεν υπάρχει καν στη λογική του.

Χειρότερα γίνεται

Η ελληνική μου φύση ήταν, νομίζω, αυτή που με έκανε να νιώθω ότι είμαι σε πλεονεκτική θέση σε σχέση μ’ εκείνους. Ξέρω καλά ότι όλα είναι πιθανά. Ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι τέλειος, όσο πειθαρχημένος κι αν είναι. Δεν έχω την απόλυτη εμπιστοσύνη που έχουν οι Ιάπωνες στο σύστημα, από την άλλη πλευρά δεν μπορώ να φανταστώ κανέναν άλλο λαό να αντιμετωπίζει τόσο οργανωμένα και αποτελεσματικά ένα τέτοιο γεγονός. Οπουδήποτε αλλού τα πάντα θα είχαν καταρρεύσει.

Δεν αργήσαμε να μάθουμε ότι μια ολόκληρη πόλη είχε αφανιστεί και λίγο αργότερα, πριν ακόμα συνέλθουμε από το σοκ, τα δελτία ειδήσεων ανακοίνωσαν ότι ένα πρόβλημα στον πυρηνικό αντιδραστήρα της Φουκουσίμα απειλούσε με διαρροή ραδιενέργειας την περιοχή. Και μετά, ότι έπρεπε να εκκενωθούν οι πόλεις σε ακτίνα 20 χλμ. και αργότερα σε ακτίνα 50 χλμ. Ήταν εφιαλτικό.

Εδώ να μείνεις;

Ο σεισμός ήταν ο πρόλογος μιας ιστορίας που δεν μπορείς να βρεις λόγια για να τη διηγηθείς. Η μητέρα και η θεία μου έτρεχαν να βοηθήσουν σε όποια οργάνωση ήξεραν, ενώ εγώ έλεγα ξανά και ξανά ότι έπρεπε να φύγουμε μόλις βρίσκαμε αεροπλάνο. Όμως η θεία μου δεν δεχόταν να φύγει. Επέμενε πως η ραδιενέργεια δεν μας απειλούσε, πως οι αρχές θα μας ειδοποιούσαν. Θεωρούσε δειλία να το βάλει στα πόδια. Εγώ σκεφτόμουν πως ούτε οι αρχές ούτε κανείς άλλος θα μας έλεγε την αλήθεια. Η απειλή της ραδιενέργειας με είχε πανικοβάλει. Ήταν δυνατό να την περιορίσουν; Η τεχνολογία και η οργάνωση είναι υποδειγματικά στην Ιαπωνία, όμως φτάνει αυτό;

Ο πατέρας μου και οι φίλοι μας στην Ελλάδα είχαν τρελαθεί από αγωνία. Μου έστελναν συνέχεια μέιλ με πληροφορίες από τον ελληνικό Τύπο και μου έγραφαν πως είμαι τρελή που δεν σέρνω τη μητέρα μου από τα μαλλιά για να φύγουμε. Δεν ήξερα πώς να νιώσω. Κάθε λεπτό έφερνε και μία ανατροπή.

Δεν επρόκειτο πια για ένα ατυχές συμβάν, περιορισμένης εμβέλειας. Επρόκειτο για μια καταστροφή που θα επηρεάσει για χρόνια όλο τον πλανήτη. Μου φαινόταν πολύ άδικο αυτό που είχε συμβεί. Ήταν λες και ο θεός του σεισμού είχε αποφασίσει να τιμωρήσει τους Ιάπωνες για την ύβρη τους, να μένουν τόσα χρόνια όρθιοι στο πέρασμά του.

Αρνητική ενέργεια

Κάθε μέρα μαθαίνουμε και κάτι πιο δυσοίωνο. Κανείς δεν ξέρει πότε θα τελειώσει αυτή η απαίσια ιστορία και πώς. Ευτυχώς η θεία μου πείστηκε να φύγουμε. Για κάποιον που δεν έχει ζήσει στην Ιαπωνία, οι άνθρωποι φαίνονται ακόμα φοβερά δυνατοί και ψύχραιμοι, όμως στην πραγματικότητα όλο αυτό έχει πλήξει την υπερηφάνεια τους. Το βλέπω στον τρόπο που κοιτάζονται μεταξύ τους, το ακούω στις κουβέντες τους. Δεν είναι μόνο η θλίψη για τη φυσική καταστροφή που σου σκίζει την καρδιά, είναι και η ανθρώπινη αδυναμία, που για την ιαπωνική κουλτούρα είναι ανυπόφορη. Νιώθουν ότι έχουν προδοθεί από τον εαυτό τους. Δεν είναι εύκολο να βλέπεις να ανατρέπεται όλη η φιλοσοφία με την οποία έχεις μεγαλώσει.

Όσο περνούν οι μέρες, σκέφτομαι πως είναι αφελές να νομίζεις πως μπορείς να σταθείς απέναντι στη φύση. Όσο άψογα συστήματα κι αν φτιάξεις, όσο προετοιμασμένος κι αν νομίζεις ότι είσαι, η φύση κάποια μέρα θα σε διαψεύσει. Ακόμη κι αν είσαι ο πιο συνεπής και πειθαρχημένος λαός του κόσμου.

Sad but true

➤ O σεισμός που σημειώθηκε στις 11 Μαρτίου στην Ιαπωνία ήταν 8,9 βαθμοί της κλίμακας Ρίχτερ.

➤ Ο σεισμός μετατόπισε τον άξονα της Γης κατά σχεδόν 10 εκατοστά, γεγονός που θα επηρεάσει και τη διάρκεια της ημέρας.

➤ 4,4 εκατομμύρια σπίτια στη βορειοανατολική Ιαπωνία έμειναν χωρίς ρεύμα. Η τελευταία διακοπή ρεύματος στη χώρα είχε συμβεί στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

➤ Το ατύχημα στον αντιδραστήρα της Φουκουσίμα τοποθετήθηκε από την Ιαπωνική Υπηρεσία Πυρηνικής και Βιομηχανικής Ασφάλειας στο 7, δηλαδή στην ανώτερη βαθμίδα σοβαρότητας πυρηνικών κρίσεων της διεθνούς κλίμακας.

➤ 100.000 άτομα έχουν απομακρυνθεί από περιοχές γύρω από τη Φουκουσίμα.

Πηγή: Cosmopolitan