Το Μυστικό

Η φίλη μου μολύνθηκε από τον ιό HIV πριν από πέντε χρόνια. Κι εγώ το έμαθα τις τελευταίες δεκαπέντε μέρες της ζωής της.

Από την Έλενα*, όπως τα διηγήθηκε στη Χριστίνα Μπίθα

Ευαγγελισμός. Μόλις είχα βγει από το δωμάτιο όπου βρισκόταν η Μάνια και στεκόμουν ιδρωμένη στο μεγαλύτερο διάδρομο που είχα δει ποτέ στη ζωή μου. Άνθρωποι έρχονταν, άνθρωποι έφευγαν, ένας με ρώτησε αν θέλω λίγο νερό. «Όχι, δεν θέλω νερό, τη φίλη μου θέλω» απάντησα μηχανικά και άρχισα να κλαίω με λυγμούς. Για τη χαμένη αθωότητα, για εκείνη που θα έφευγε, για μένα που θα έμενα πίσω. Για το μεγάλο, τρομερό μυστικό της, που θεώρησε πως έπρεπε να μου το αποκαλύψει τώρα, λίγο πριν το τέλος, που τίποτα πια δεν μπορούσε να το αλλάξει, ούτε καν η ασυγκράτητη ορμή της φίλης μου που θαύμαζα από το σχολείο.

Come together

Η σκέψη μου πήγε σ’ εκείνα τα ανέμελα χρόνια. Η Μάνια ήταν η απουσιολόγος της τάξης και η κούκλα της παρέας. Ήμασταν μαζί από το δημοτικό, αχώριστες. Δεν έκρυβε τίποτα η μία από την άλλη, ανταλλάσσαμε αφίσες, απόψεις, CD, σκέψεις, ρούχα, κοσμήματα, τα πάντα. Όταν αργούσα να πάω σπίτι και η μαμά μου άρχιζε την ανάκριση, της έλεγα πως ήμουν στη Μάνια και αμέσως ηρεμούσε.

Την αγαπούσε πολύ. «Θα πάει πολύ μπροστά» μου τόνιζε συνέχεια. Όταν μπήκαμε και οι δύο στο πανεπιστήμιο, χωρίσαμε. Εκείνη Ιατρική, εγώ Φιλοσοφική. Άλλες παρέες, άλλες ασχολίες. Αλλά μιλούσαμε συχνά στο τηλέφωνο. Τέσσερα χρόνια μετά εγώ γνώρισα το σημερινό μου σύντροφο και η Μάνια έγινε ενεργό μέλος σε μια μεγάλη ανθρωπιστική οργάνωση.

Τα τύμπανα της Αφρικής

Της άρεσε πάντα να ταξιδεύει, να προσφέρει, να ρισκάρει. Οι γονείς της ήταν έξαλλοι. «Δεν κοιτάζει να βρει ένα καλό παιδί από τη σχολή να παντρευτεί κάποια στιγμή, θέλει περιπέτειες» φώναζαν. Η Μάνια, όμως, ανένδοτη. Κατέβαινε για έξι, οκτώ μήνες σε ορφανοτροφεία διεθνών ανεξάρτητων οργανισμών και βοηθούσε. Κάθε φορά που επέστρεφε, μας καλούσε όλους σπίτι της και μας έδειχνε με τις ώρες φωτογραφίες. Απ’ όλες τις χώρες της Μαύρης Ηπείρου ξεχώριζε την Γκάνα. Μας έλεγε πως έχει απίστευτη τροπική ομορφιά, πολύ αξιόλογους ανθρώπους, αλλά και έλλειψη βασικών υποδομών, ανεργία, εγκληματικότητα και απόλυτη φτώχεια. Μας διηγιόταν πώς στην Άκρα, την πρωτεύουσα, μέσα σε ένα σπίτι από τσιμεντόλιθους φρόντιζε διακόσια παιδιά τη μέρα που έπασχαν από ελονοσία, ηπατίτιδα και έιτζ.

Εμείς, φυσικά, αναστατωνόμασταν με όλα αυτά, αλλά κάθε φορά που προσπαθούσαμε να την πείσουμε να γυρίσει μια και καλή πίσω, εκείνη αγρίευε: «Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι στην Γκάνα είναι μολυσμένοι και δεν έχουν καν πόσιμο νερό. Κι εσείς μου ζητάτε να μείνω στην Αθήνα; Να κάνω τι εδώ, τι με κρατάει; Ή να μείνω και να παριστάνω την αδιάφορη;». Εκεί κοβόταν και η συζήτηση.

Στο μεταξύ είχαν περάσει επτά χρόνια από την πρώτη φορά που η Μάνια αποδέχτηκε την πρόταση του ανθρωπιστικού δικτύου με το οποίο συνεργαζόταν. Χρόνια κουραστικά, στενάχωρα, αλλά και αποδοτικά, γεμάτα. Και για τις δυο μας, με διαφορετικό τρόπο. Αλλά η φίλη μου κάθε φορά που επέστρεφε, μου φαινόταν όλο και πιο ταλαιπωρημένη, όλο και πιο αδυνατισμένη. «Μα δεν τρως τίποτα; Δεν κοιμάσαι;» τη ρωτούσαμε εκείνες τις βραδιές στο σπίτι της. Εκείνη δεν απαντούσε ποτέ και κοιτούσε αλλού. Φαινόταν και αλλού. Δεν υποψιαστήκαμε το παραμικρό, καθώς αποδίδαμε τη συμπεριφορά της σε όλα αυτά που έβλεπε και βίωνε.

Breaking the news

Την τελευταία φορά που η Μάνια επέστρεψε στην Ελλάδα, δεν μας πήρε τηλέφωνο. Δεν ήξερε κανείς μας πως ήταν εδώ, και μάλιστα κατάκοιτη στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου. Έμαθα για την επιστροφή της από τη μαμά της, που με πήρε μια μέρα τηλέφωνο και μου είπε μόνο «Έλενα, η Μάνια δεν είναι καλά, έχει ηπατίτιδα Β, έλα να τη δεις στον Ευαγγελισμό, δωμάτιο νούμερο τάδε». Εκείνη την ώρα περνούσα το δρόμο, τα έχασα, κόντεψε να με πατήσει αυτοκίνητο.

Στο νοσοκομείο βρήκα τη μαμά της κάτωχρη δίπλα σε ένα γιατρό που με προειδοποίησε πως «Η πρώτη φορά που αντικρίζεις έναν τέτοιο ασθενή είναι και η χειρότερη». Δεν είχα ιδέα για τι πράγμα μού μιλούσε. Τι εννοούσε «τέτοιον ασθενή»; Ύστερα κατάλαβα. Η Μάνια που αντίκρισα δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τη Μάνια που γνώριζα όλα αυτά τα χρόνια, ακόμα και στα πιο αδύνατά της. Ήταν ξαπλωμένη, πετσί και κόκαλο, πάλλευκη σαν το γάλα, με σωληνάκια, με στεγνά μάτια, σε ένα άδειο δωμάτιο. Πάγωσα.

«Χαιρετώ την αδελφή Τερέζα» της είπα σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κάνω χιούμορ. «Μου έλειψες. Εύχομαι να μη σε ξαναδώ σε νοσοκομείο. Γίνε καλά και μείνε πια εδώ». Μου έγνεψε αδύναμα και προσπάθησε να χαμογελάσει. «Εγώ είμαι ταξιδιάρα ψυχή. Αυτή τη φορά πάντως θα λείψω καιρό. Σχεδόν κοντεύω να φύγω» ψιθύρισε. Μια απίστευτη σιωπή έπεσε στο δωμάτιο. Βούρκωσα. Συνέχισα την προσπάθεια: «Ηπατίτιδα Β, μου είπαν οι γονείς σου. Πώς έγινε αυτό;». «Πριν από λίγα χρόνια, από μετάγγιση αίματος εξαιτίας τραύματος σε ένα νοσοκομείο στην Γκάνα» απάντησε αρχικά βουρκώνοντας κι αυτή, αλλά στη συνέχεια μου είπε: «Δεν έχω ηπατίτιδα, αλλά έιτζ. Ήμουν οροθετική, αλλά τελικά νόσησα. Ακολουθώ αγωγή τα τελευταία δύο χρόνια. Είμαι στο τελικό στάδιο».

Το μυστικό

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από αυτή την πρώτη επίσκεψη, αλλά θυμάμαι με κάθε λεπτομέρεια το φοβερό συναίσθημα που ένιωσα εκείνη ακριβώς τη στιγμή, σαν κάποιος να με είχε μόλις ρίξει στο κενό. Άρχισα να ουρλιάζω πως μου έλεγε ψέματα, πως θα γινόταν καλά, πως έπρεπε να γίνει καλά. Η Μάνια με άφησε να ξεσπάσω και μετά μου είπε πως οι γονείς της έτσι έλεγαν σε όλους, ότι είχε ηπατίτιδα Β, το έιτζ ήταν το απόλυτα κακό οικογενειακό μυστικό που έπρεπε να φυλαχτεί, αλλά «φυσικά, εσύ τώρα γνωρίζεις την αλήθεια».

Αλλά δεν μπορούσα να χωνέψω με τίποτα αυτή την αλήθεια. «Και γιατί δεν μου είπες τίποτα τόσον καιρό; Γιατί δεν γύρισες πίσω;» άρχισα πάλι να φωνάζω. «Εσύ ήσουν ερωτευμένη και ευτυχισμένη, ζούσες το δικό σου παραμύθι» μου απάντησε. «Και πέρα από αυτό, ήθελα να το κρύψω απ’ όλους. Πώς θα με έβλεπαν μετά; Α, ήρθε πίσω η τελειωμένη γιατρός; Στην Ευρώπη σε αντιμετωπίζουν με άλλο μάτι. Στην Αφρική είναι όλοι ίσοι σ’ αυτό. Ένας ακόμα οροθετικός. Ε, και;».

Roller coaster

Ξαφνικά τη μίσησα. Δεν είχε κανένα δικαίωμα να μου το κάνει αυτό. Δεν είχε κανένα δικαίωμα να νομίζει πως εγώ θα την αντιμετώπιζα διαφορετικά. Ήμασταν φίλες. Κι αν δεν τα λες αυτά στους φίλους σου, σε ποιους τα λες; Και πώς μπορείς να είσαι τόσο σκληρή μαζί τους, να τους αναγκάσεις να σε δουν ξαφνικά έτσι, χωρίς καμιά προειδοποίηση;

Σηκώθηκα απότομα από την καρέκλα. Η Μάνια με κοιτούσε σαν να το περίμενε, σαν να πρόβαρε χρόνια ολόκληρα τι θα μου έλεγε όταν θα έφτανε αυτή η ώρα και να τώρα που επιτέλους είχε φτάσει. «Αν θέλεις, πες το σε όλους. Τώρα πια λίγη σημασία έχει. Πρέπει όμως να καταλάβεις γιατί δεν σου είπα τίποτα. Όχι γιατί δεν σε υπολογίζω και δεν σε αγαπώ, αλλά γιατί όλο αυτό είναι κάτι παραπάνω από μένα. Θα ξανάρθεις να με δεις, ε;».

Ένιωσα φοβερή ντροπή που της είχα φωνάξει έτσι. Δεν μπορούσα να αποδεχτώ ότι έκρυβε τόσον καιρό κάτι τέτοιο από μένα, αλλά στο τέλος της ημέρας ήταν δικαίωμά της. Δεν μου χρωστούσε τίποτα. Δεν χρωστούσε τίποτα σε κανέναν. Και ίσως έτσι θεωρούσε πως προφύλαξε καλύτερα τον εαυτό της. Πως τον προφύλαξε από όλα αυτά τα ατέλειωτα παρηγορητικά λόγια χωρίς νόημα που θα επαναλαμβάναμε, απ’ όλες τις ξαφνικές κρίσεις που θα μας έπιαναν, απ’ όλες τις επώδυνες ερωτήσεις, απ’ όλα τα κλάματα που θα ρίχναμε τόσα χρόνια. Τον προφύλαξε από τη συνεχή, αμείλικτη υπενθύμιση ότι εκείνη ήταν πια σε μια απέναντι όχθη. Στην Αφρική όλες οι όχθες ενώνονταν.

Till the end

Όπως και να ’ναι, είπα την αλήθεια σε όλους τους φίλους μας. Το απόλυτο σοκ. Και μετά η απέραντη θλίψη. Για δύο εβδομάδες στο νοσοκομείο βρισκόταν πάντα κάποιος από μας εκεί, νύχτα μέρα, δεν την αφήναμε ποτέ μόνη της. Νομίζω πως αυτό ήταν που την κράτησε λίγο παραπάνω, αλλά μπορεί να λέω και βλακείες.

Ήμουν η τελευταία που την είδε ζωντανή. Όταν η νοσοκόμα μού είπε πως έπρεπε να την αφήσω να ξεκουραστεί, τη φίλησα στο μέτωπο, της είπα ότι θα πήγαινα και θα ξαναπήγαινα. Εκείνη δεν μιλούσε πια σχεδόν καθόλου. Λίγο πριν βγω, γύρισα και την κοίταξα. Και ξαφνικά μου φάνηκε πως δεν ήταν πια κατάκοιτη, είχαμε μεταφερθεί και οι δύο πάλι πίσω στο σχολείο. Διάλειμμα, κι εμείς στη γωνία με τυρόπιτες στα χέρια να συζητάμε για το πώς θα κατακτήσουμε μια μέρα τον κόσμο.

Acquired Immune Deficiency Syndrome

Το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας είναι μια λοιμώδης νόσος που οφείλεται στον ιό HIV (Human Immunodefiency Virus), ο οποίος προσβάλλει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Μπορεί κάποιος να είναι για χρόνια οροθετικός, δηλαδή να είναι φορέας του ιού, χωρίς καν να το γνωρίζει. Αν νοσήσει, τότε πάσχει από AIDS, όχι πριν. Ο ιός μεταδίδεται μέσω του αίματος και των αναπαραγωγικών υγρών και ποτέ με τον ιδρώτα ή το σάλιο.

Future perfect

H ιατρική έχει προχωρήσει σήμερα τόσο που, αν διαγνωστείς ως οροθετικός, με την έγκαιρη κατάλληλη αγωγή μπορείς να ζήσεις μια ευτυχισμένη, πλήρη ζωή, ίσως και μέχρι τα βαθιά σου γεράματα. Και φυσικά, για να μπορέσουν να τη ζήσουν και οι άλλοι, πρέπει να ειδοποιήσεις αμέσως και τους άμεσα ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους πρώην και τους νυν σεξουαλικούς σου συντρόφους. Πρώτα πολύ χρήσιμα τηλέφωνα: 210 8842011, 210 8256476 (Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων), 210 7222222 (αποκλειστική γραμμή AIDS).

*Tα ονόματα έχουν αλλαχθεί για ευνόητους λόγους.

Πηγή: Cosmopolitan