Γιατί φοβόμαστε τόσο πολύ να δηλώσουμε φεμινίστριες

Έχουμε συζήτηση

Η Κέλι Κλάρκσον δήλωσε πρόσφατα ότι δεν είναι φεμινίστρια, προσθέτοντας ότι της αρέσει να τη φροντίζει ο άντρας της, ο οποίος είναι, όπως λέει, «αρχηγός». Η Κάρι Άντεργουντ και η Κέιτι Πέρι επίσης απέφυγαν να υιοθετήσουν το συγκεκριμένο όρο, δηλώνοντας ότι απλώς πιστεύουν στη δύναμη των γυναικών ή στις δυνατές γυναίκες. Η Σάρα Τζέσικα Πάρκερ και η Μαντόνα, πάλι, αποφάσισαν ότι δεν είναι φεμινίστριες αλλά ανθρωπίστριες, ξεχωρίζοντας τους δύο όρους. Η Μπιορκ, από την άλλη, πιστεύει ότι είναι πιο σημαντικό να δρας με θετικό τρόπο παρά να παραπονιέσαι και άρα, όχι, ούτε κι εκείνη θέλει να αποκαλεί τον εαυτό της φεμινίστρια. Τέλος, η Lady Gaga τίναξε από πάνω της τον όρο δηλώνοντας ότι λατρεύει τους άντρες και ότι όχι, καμία σχέση, δεν είναι φεμινίστρια. Μετά είπε ότι, εντάξει, είναι λίγο φεμινίστρια και κρύφτηκε πίσω από το poker face της.

Feminism fatale

Ναι, αν ο φεμινισμός είναι κάτι το οποίο ακούς από τους πολέμιούς του και –δυστυχώς– πιστεύεις ότι δεν σε αφορά, μένοντας στα στερεότυπα και όχι στην ουσία του, καταλαβαίνεις γιατί οι προαναφερθείσες σταρ αρνούνται/διστάζουν να συνδέσουν το όνομά τους μαζί του. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο κίνημα κατηγορήθηκε κατά καιρούς για θέσεις απόλυτες, έντονες, ίσως και σκληρές. 

Οι φεμινίστριες για κάποιους φοράνε την ταμπέλα ότι μισούν με πάθος τους άντρες και ότι θέλουν να τους κατατροπώσουν, ότι σχεδιάζουν να κατακτήσουν τον κόσμο, ότι δεν ξυρίζουν τις μασχάλες τους και ότι είναι φανατικά ταγμένες ενάντια στα τακούνια και τις μίνι φούστες. Ή, όταν φοράνε τακούνια, αυτά χρησιμοποιούνται για να ενισχύουν τα θυμωμένα βήματα που οδηγούν σε ένα γραφείο όπου ασκούν bullying τους υφισταμένους τους. Οι φεμινίστριες λοιπόν έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς ως γυναίκες θυμωμένες, επιθετικές, σκύλες. Δύσκολο να ταυτιστείς.

Μαθήματα ιστορίας

Δεν είναι όμως μόνο το κακό image των φεμινιστριών που φαίνεται να προβληματίζει σελέμπριτι αλλά και μη σελέμπριτι σχετικά με το να ταχθούν στο πλάι τους. Είναι και που κάπου αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε αν υπάρχει τελικά λόγος που η έννοια του φεμινισμού συνεχίζει να υφίσταται, αφού μας λένε ότι τα λύσαμε τα θέματά μας. Γιατί, ναι, σίγουρα κάποτε οι γυναίκες δεν είχαν π.χ. δικαίωμα ψήφου, ενώ οι προγιαγιάδες μας δεν είχαν άλλη επιλογή από το να γίνουν μανάδες και νοικοκυρές. Και σιωπηλές, γιατί έπεφτε και καμιά μπάτσα στις επαναστάτριες. Όμως, σήμερα –τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο– δεν ισχύουν τα παραπάνω, έτσι δεν είναι; Τι νόημα έχει λοιπόν να συντηρούμε έναν όρο που συνδέεται με την ανάγκη μας να μη βιώνουμε τον εαυτό μας ως μέλος μιας κοινωνικής ομάδας που μειονεκτεί και που βρίσκεται στο περιθώριο; Αφού αυτά, πάει, πέρασαν, σωστά;

Το τελευταίο είναι σίγουρα κάτι που το πιστεύουν όσες στηρίζουν το κίνημα Women Against Feminism, που ξεκίνησε σαν ένα tumblr. Εκεί ανεβαίνουν φωτογραφίες με γυναίκες που γράφουν σε ένα χαρτί για ποιο λόγο δεν χρειάζονται το φεμινισμό. Κάποια γράφει ότι δεν τον χρειάζεται γιατί ο φίλος της τής φέρεται καλά, κάποια άλλη υποστηρίζει ότι δεν τον έχει ανάγκη γιατί λατρεύει τους αρρενωπούς άντρες όπως ο Κρίστιαν Γκρέι (!) και κάποιοι αποφάσισαν να το τρολάρουν όλο αυτό ανεβάζοντας φωτογραφίες με γάτες που π.χ. δεν χρειάζονται το φεμινισμό γιατί δεν είναι φαγητό. Fair enough.

Talk the talk

Το αν όμως υπάρχει λόγος να εξακολουθεί να υφίσταται ο φεμινισμός ως κίνημα είναι κάτι που φαίνεται να το ξεκαθάρισε η Έμα Γουάτσον, στην πρόσφατη ομιλία της ως Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως του ΟΗΕ. Η ηθοποιός, υποστηρίζοντας βασικές αρχές του φεμινισμού, δήλωσε ότι θεωρεί πως είναι σωστό να πληρώνεται μια γυναίκα με τα ίδια χρήματα με έναν άντρα για την ίδια δουλειά. Όπως επίσης πιστεύει ότι είναι σωστό να μπορεί να αποφασίζει η ίδια πώς θα μεταχειριστεί το σώμα της. Επίσης θεωρεί ότι επιβάλλεται να συμμετέχουν οι γυναίκες στην πολιτική και στις αποφάσεις για την ίδια τους τη χώρα. Δυστυχώς, σύμφωνα με την Έμα, δεν υπάρχει ούτε μία χώρα στην οποία όλες οι γυναίκες να έχουν όλα τα παραπάνω δικαιώματα. 

Δεν χρειάζεται να σκεφτούμε παραδείγματα όπως κάποιων αφρικανικών χωρών, όπου εξακολουθούν να υφίστανται πρακτικές όπως η κλειτοριδεκτομή, για να πειστούμε. Αρκεί να εντοπίσεις τις έρευνες που λένε ότι στις δυτικές χώρες εξακολουθούν να διαφέρουν οι μισθοί αντρών και γυναικών. 

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ακού γεται λογικό που υπάρχει μια άλλη ομάδα από σελέμπριτι που ουρλιάζουν ότι είναι φεμινίστριες, όπως η Μπιγιόνσε, που εμφανίστηκε στα φετινά MTV Video Music Awards με τη λέξη «Feminist» γραμμένη από πίσω της με τεράστια φωτεινά γράμματα. Η Λόρντι επίσης δηλώνει φεμινίστρια, πράγμα που οφείλει, όπως δήλωσε, στο μπλογκ της Τάβι Γκέβινσον(thestylerookie.com), όπου της παρουσιάστηκε μια πιο χαλαρή διάσταση του φεμινισμού ενώ ήταν έφηβη. Και, τέλος, η Τέιλορ Σουίφτ έσπευσε να γίνει φίλη με τη δηλωμένη φεμινίστρια Λίνα Ντάναμ και να υποστηρίξει τις αρχές της νέας της κολλητής, παρόλο που μέχρι πριν από λίγο καιρό δεν γνώριζε ακριβώς τη σημασία του –πολύπλοκου τελικά– όρου.

New girl

Αλλά δεν είναι μόνο οι συγκεκριμένες σελέμπριτι που μας κάνουν να θέλουμε να βροντοφωνάξουμε υπέρ του φεμινισμού, ούτε το γεγονός ότι το συγκεκριμένο κίνημα φαίνεται να είναι επίκαιρο ακόμα και στις μέρες μας. Είναι που ο φεμινισμός δείχνει να αλλάζει, να αποκτά καινούρια διάσταση, να παίρνει διαφορετική μορφή. Και αυτό συμβαίνει με έναν πολύ σημαντικό και συγκεκριμένο τρόπο: την προσπάθεια να συμπεριλάβει και τους ίδιους τους άντρες, αντί να τους αντιμετωπίζει σαν «εχθρούς». Γιατί, όπως είπε και η Έμα στον προαναφερθέντα λόγο, η ανισότητα των φύλων είναι κάτι που αφορά και εκείνους.

Στην ομιλία της λοιπόν στον ΟΗΕ η Έμα παρουσίασε για πρώτη φορά την καμπάνια HeForShe. Μέσα από αυτήν έθιξε τον τρόπο που βιώνουν και οι άντρες τις φυλετικές διακρίσεις. Γιατί η αλήθεια είναι ότι και εκείνοι αδικούνται. Κατάφωρα. 

Για να το καταλάβεις, αρκεί να σκεφτείς πως ο ρόλος τους ως γονέων φαίνεται για την κοινωνία να μην είναι εξίσου σημαντικός όσο αυτός της μητέρας ή πως ένας άντρας δεν επιτρέπεται να δείξει τα συναισθήματά του, με το φόβο ότι μπορεί να φανεί αδύναμος ή λιγότερο «άντρας». Θα μπορούσαμε σε όλο αυτό να προσθέσουμε και το γεγονός ότι κοινωνικά δεν είναι ακόμα αποδεκτό ένας άντρας να βγάζει λιγότερα από τη γυναίκα του. Ή ότι πολλές από εμάς ορίζουμε τις σχέσεις μας με το σκεπτικό ότι «οι άντρες έχουν έτσι κι αλλιώς το μυαλό τους μόνο στο σεξ». Γιατί, κακά τα ψέματα, κάνουμε κι εμείς διακρίσεις, φεμινίστριες ή μη. Σίγουρα, αν το σκεφτείς έτσι, δεν μπορεί παρά να είναι ξεκάθαρο ότι από την ανισότητα των δύο φύλων υποφέρουμε όλοι.

Φύλα με ακόμα

Συμπερασματικά λοιπόν, είναι πιθανό η λύση να βρίσκεται στο να μη χρειάζεται οι άντρες να είναι επιθετικοί ή να είναι αναγκασμένοι να έχουν τον έλεγχο. Να έχουν το δικαίωμα και τα δύο φύλα, άντρες και γυναίκες, να αισθάνονται και ευαίσθητοι και δυνατοί. 

Αν δεχτούμε λοιπόν ότι ο φεμινισμός στηρίζει αυτή την ιδέα, τότε δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε με την ηθοποιό Μακένζι Ντέιβις, η οποία είπε τα εξής: «Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί ο φεμινισμός φαντάζει μια τρομακτική λέξη για κάποιους. Αφού έχει τις ρίζες του στα ίσα φυλετικά δικαιώματα, πώς μπορεί κάποιος να μην τον υποστηρίζει; Πιστεύω ότι είναι μια πραγματικά σπουδαία λέξη».

Δημοσιεύθηκε στο cosmopolitan Νοεμβρίου 2014