Οι Κέλτες και το Halloween

"Samhain"/"Halloween"

Η αρχαία κελτική γιορτή των νεκρών

της Ευλαμπίας Τσιρέλη

Οι πιο σημαντικοί εορτασμοί των Κελτών λάμβαναν χώρα κατά τις ημέρες που άρχιζαν οι εποχές, δηλαδή στις αρχές Νοεμβρίου, Φεβρουαρίου, Μαΐου και Αυγούστου. H πρώτη από αυτές ήταν το Σόουιν (Samhain = Νοέμβρης ή το τέλος του καλοκαιριού), η σημερινή εορτή των Αγίων Πάντων ή Χάλογουϊν (Halloween), όπως είναι περισσότερο γνωστή. 

Η αρχαία γιορτή του Σόουιν σηματοδοτούσε το τέλος του καλοκαιριού και την αρχή του κελτικού Νέου Έτους. Τον θάνατο, δηλαδή, μιας εποχής(του καλοκαιριού) και τη γέννηση μιας άλλης (του χειμώνα). 

Σύμφωνα με τον μύθο, τη νύχτα του Σόουιν, της 31ης Οκτωβρίου, Γιορτής των Νεκρών, οι θεοί κατέβαιναν στη γη, και με τα μαγικά τους προκαλούσαν αναστάτωση στους ζωντανούς. To "πέπλο" που χώριζε τους δύο κόσμους εκείνη τη νύχτα γινόταν πολύ λεπτό και διαπερατό. 

Αρχικά η γιορτή γινόταν προς τιμή του θανάτου του Ηλιακού Θεού και της μετάβασής του στις σκοτεινές χώρες του "Κάτω Κύματος" όπου έπειτα κατοίκησε ως Κύριος του Θανάτου. 

Αν και ο θάνατος είναι ο κεντρικός πυρήνας της γιορτής, η οποία αποτελούσε το μέγα μνημόσυνο των νεκρών, αυτό δε σημαίνει ότι πρόκειται για ένα μακάβριο γεγονός, εξάλλου ο θάνατος όπως είπαμε δεν προκαλούσε φόβο στους Κέλτες. 

Η γιορτή αυτή εκτός από τον θάνατο, είχε να κάνει και με το πέρασμα από μια φάση της ζωής σε μιαν άλλη, όσον αφορά τις σχέσεις, την εργασία και άλλες μεταβάσεις στη ζωή των ανθρώπων. Θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε και «τελετουργικό μετάβασης» [σ.σ. διαβατήρια τελετουργία], πολύ συχνό μοτίβο στις ζωές των ανθρώπων που λαμβάνει χώρα εκούσια ή ακούσια. 

Οι υπαίθριες φωτιές έπαιζαν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια των εορτασμών. Λέγεται πως οι χωρικοί έριχναν τα κόκαλα των σκοτωμένων ζώων στις φλόγες κι έπειτα, όταν η φωτιά δυνάμωνε, κάθε οικογένεια έπαιρνε με ένα δαυλό φωτιά για την οικογενειακή εστία. Έτσι δένονταν μαζί όλες οι οικογένειες του χωριού. 

Οι φωτιές αυτές ονομάζονταν Mπόνφαϊρς (Bonfires: bone-κόκαλο+fire-φωτιά). 

Όλοι συνήθιζαν να κάθονται γύρω απ’ τη Μπόνφαϊρ και να λένε ιστορίες. Ένα Ιρλανδικό έθιμο επίσης ορίζει οι άνθρωποι να πηδάνε πάνω από αυτές τις φωτιές, πρακτική που μας θυμίζει δικά μας έθιμα, αλλά και άλλα παρόμοια σε όλο τον κόσμο που έχουν να κάνουν με τη φωτιά. Στην Ιρλανδία, η συνήθεια κατά το Σόουιν να ανάβουν φωτιές στις κορυφές λόφων, παραλληλίστηκε με το φως και το χρώμα του ήλιου στον ουρανό, κάτι που ίσως να υπονοεί κι ένα είδος ηλιο-λατρευτικής θρησκείας. 

Ο άνθρωποι συνήθιζαν να μεταμφιέζονται σε φαντάσματα για να υποδεχτούν τους νεκρούς που μετέβαιναν στον κόσμο μας. Αυτό γινόταν ώστε να μην αναγνωρίσουν οι νεκροί τους ζωντανούς και τους βλάψουν. Ήταν δηλαδή ένα είδος καμουφλάζ. 

Η κολοκύθα, γνωστή ως Τζακ ο' Λάντερν (jack-o'lantern), είναι μεταγενέστερο Αμερικανικό έθιμο, όσον αφορά τη χρήση της κολοκύθας. Κατά το παλαιό όμως Ιρλανδικό έθιμο, εκείνη τη νύχτα οι άνθρωποι σκάλιζαν σε ένα γογγύλι ή σε ένα ζαχαρότευτλο ανθρώπινα χαρακτηριστικά και μέσα τοποθετούσαν ένα αναμμένο κερί. 

Το φαναράκι αυτό είχε διπλό ρόλο: Πρώτον, το φως που άναβε μέσα του, καθοδηγούσε τους νεκρούς προγόνους, που εκείνη τη νύχτα περιδιάβαιναν στον κόσμο μας για να συναντήσουν τους συγγενείς τους, ώστε να μην χάσουν το δρόμο τους, και δεύτερον, για να τρομάξουν κακόβουλες υπερφυσικές δυνάμεις. 

Από το βιβλίο "Ο Θάνατος στην Κελτική Μυθολογία και Παράδοση" - Ευλαμπία Τσιρέλη

Πηγή: Life, Science and Fiction