Suffragette

«Σουφραζέτες»

Ο αγώνας του κινήματος υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες

Στην δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της, η Σάρα Γκαβρόν αποτυπώνει στην μεγάλη οθόνη τον αγώνα του κινήματος υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες. Ένα διαχρονικό φιλμ που προβάλλεται και συζητιέται, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Πρωταγωνιστούν η Κάρεϊ Μάλιγκαν και η Έλενα Μπόναμ Κάρτερ, ενώ σε δεύτερο ρόλο, συναντάμε την Μέριλ Στριπ, η οποία ενσαρκώνει την Έμελιν Πάνκχερστ.

«Κάθε κόρη θα πρέπει να γνωρίζει αυτή την ιστορία, κάθε γιος να την έχει στην καρδιά του.»

Ιστορική Αναδρομή

Οι γυναίκες διεκδικούσαν το δικαίωμα ψήφου για μισό αιώνα περίπου έως το 1900. Οι ειρηνικές διαμαρτυρίες όμως δεν οδηγούσαν πουθενά. Το 1903 ιδρύεται στο Μάντσεστερ η Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών από την Έμελιν Πάνκχερστ και τις κόρες της, για να «ξυπνήσει το έθνος» μέσα «από πράξεις κι όχι λόγια».

Η απόφαση να μεταφερθεί η έδρα της Ένωσης στο Λονδίνο το 1906, άλλαξε ριζικά τη μορφή του κινήματος, το οποίο για τα επόμενα οχτώ χρόνια θα κέρδιζε με απόλυτη επιτυχία την προσοχή που τόσο προσπαθούσε. Η «Κυριακή των Γυναικών», η πρώτη μεγάλη συνάντηση των σουφραζέτων τον Ιούνιο του 1908, συγκέντρωσε γυναίκες από όλη τη χώρα για τις εφτά διαφορετικές πορείες στο κέντρο του Λονδίνου. Οι πορείες κατέληγαν όλες στο Hyde Park, όπου υπήρχαν 80 ομιλητές. Συνολικά εκείνη τη μέρα, το Hype Park είχε περίπου 300,000 διαδηλωτές.

Για τη καμπάνια των σουφραζέτων εργαζόντουσαν υπάλληλοι επί πληρωμή, όσο κι εθελοντές. Ανάμεσα στα καθήκοντα τους ήταν η οργάνωση εκδηλώσεων, συγκεντρώσεων και η έκδοση της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ψήφος για τις Γυναίκες», η οποία το 1909 είχε αγγίξει να κυκλοφορεί 22.000 φύλλα.

Η Ένωση ίδρυσε ενενήντα γραφεία σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά το Λονδίνο παρέμενε το βασικό πεδίο δράσης με συνολικά 34 τοπικά γραφεία. Το 1910, ο εκδοτικός οίκος της Ένωσης μεταφέρθηκε κοντά στην Oxford Street με σκοπό να έχει καλύτερη πρόσβαση στην αγορά και να πουλάει τα διαφημιστικά του προϊόντα: καρφίτσες, βιβλία, κάρτες και γραφική ύλη. Η επιτυχία στις πωλήσεις οδήγησε στο να ανοίξουν άλλα 19 καταστήματα στο Λονδίνο.

Περισσότερες από χίλιες σουφραζέτες - ανάμεσα τους ήταν τόσο η Έμελιν Πάνκχερστ, όσο και οι κόρες της - φυλακίστηκαν για τις πράξεις τους. Πολλές μεταφέρθηκαν στις φυλακές Holloway, όπου πραγματοποίησαν απεργία πείνας για τις άθλιες συνθήκες κράτησης τους.

Το 1912 η Ένωση έστρεψε την προσοχή της στην αναστάτωση της δημόσιας ζωής στο Λονδίνο και την καταστροφή ιδιοκτησίας. Το Μάιο του 1912, περίπου 150 σουφραζέτες κατέστρεψαν με λιθοβολισμό τα κεντρικά καταστήματα του Λονδίνου. Η επίθεση τους στην Εθνική Πινακοθήκη, ανάγκασε πολλά μουσεία και εκθέσεις να κλείσουν τις πόρτες τους για τις γυναίκες.

Οι σουφραζέτες ερχόντουσαν συνεχώς σε αμέτρητες συμπλοκές με την αστυνομία. Αποθανατισμένες από τον τύπο με χειροπέδες, να φωνάζουν, αλυσοδεμένες σε κτίρια, έγιναν αντικείμενο πρωτοφανούς σατιρισμού. Ο Ά Παγκόσμιος Πόλεμος έβαλε μία άνω τελεία στον αγώνα τους. Η δουλειά που είχαν ήδη κάνει όμως, διευκόλυνε τις γυναίκες να έχουν πιο ενεργό ρόλο κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Η συνεισφορά τους κατά τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο απέδειξε ότι οι γυναίκες ήταν απαραίτητες για την οικονομική ευημερία της χώρας, κι αναγνωρίστηκε με τη θέσπιση ψήφου για τις γυναίκες από την ηλικία των 30 ετών το 1918.

Η ταινία: «Σουφραζέτες» (Suffragette - 2015)

Οι Σουφραζέτες δεν προέρχονταν από αριστοκρατικές τάξεις, ήταν εργαζόμενες γυναίκες που συνειδητοποίησαν ότι η ειρηνική διαμαρτυρία δεν έφερνε αποτελέσματα. Στραμμένες στη βία ως τη μόνη διέξοδο, ήταν έτοιμες να χάσουν τα πάντα στον αγώνα τους για ισότητα. Η Μοντ είναι μία από αυτές. Ο αγώνας της για αξιοπρέπεια μοιάζει με θρίλερ, αλλά είναι ταυτόχρονα συγκινητικός και θα εμπνεύσει πολλές γενιές γυναικών στην πορεία του.

«Μας ενδιέφερε να πούμε την ιστορία μιας εργαζόμενης γυναίκας του 1912. Κάναμε ενδελεχή έρευνα - από ημερολόγια κι απομνημονεύματα, αστυνομικές αναφορές κι ακαδημαϊκά κείμενα. Τότε δημιουργήσαμε το φανταστικό, σύνθετο χαρακτήρα της Μοντ, η οποία συμμετέχει σε αληθινά γεγονότα και συναντά στον δρόμο της χαρακτήρες - κλειδιά του κινήματος, όπως η Έμελιν Πάνκχερστ, η Έμιλι Γουάιλντινγκ Ντέιβισον και ο Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ.» - Σάρα Γκάβρον

Η σεναριογράφος Άμπι Μόργκαν - η οποία έχει στο πλούσιο βιογραφικό της, τα σενάρια για άλλες δύο γυναικείες ιστορικές φιγούρες, τη «Σιδηρά Κυρία» (το πορτρέτο της Μάργκαρετ Θάτσερ) και την «Αόρατη Γυναίκα» (ερωτική ιστορία σχετικά με τον Τσαρλς Ντίκενς), αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Δεν ήθελα να γράψω απλά τη βιογραφία μιας ιστορικής φιγούρας. Από την άλλη σκεφτόμουνα, πως θα εξερευνήσει κανείς την ιστορία του κινήματος χωρίς την Έμελιν, την Κρίσταμπελ και τη Σύλβια Πάνκχερστ στο επίκεντρο; Θα ήταν πιο ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε την ιστορία μέσα από τα μάτια μιας άγνωστης γυναίκας, να μαρτυρήσουμε πως ο κόσμος παρασύρεται στο φονταμενταλισμό και πως είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν τα πάντα στον βωμό ενός ιδανικού».

«Τα καλά σενάρια έχουν να κάνουν με το τι κρατάς, και τι επιλέγεις να αφήσεις έξω από την ιστορία, ειδικά μ' ένα θέμα τόσο αχανές όσο αυτό. Το πρώτο προσχέδιο είχε ως βασικό χαρακτήρα του την Άλις, μια γυναίκα της αριστοκρατικής τάξης που υποδύεται η Ρομόλα Γκαράι. Παρ' όλο που ήταν συναρπαστικός ο χαρακτήρας της, φάνταζε πολύ μακρυά από την εργατική τάξη. Τότε η Σάρα με επανέφερε και μου είπε ότι ο πιο ενδιαφέρον χαρακτήρας είναι η Μοντ.» και συμπληρώνει η Γκάβρον: «Ιδού ένας χαρακτήρας με συναισθήματα κι εμπειρίες, με τον οποίο μπορούμε να ταυτιστούμε».

Η Μοντ, την οποία υποδύεται η Κάρεϊ Μάλιγκαν, είναι αρχικά διστακτική για το κίνημα των σουφραζέτων. Φοβάται να ξεχωρίσει από το πλήθος, να ρισκάρει τη δουλειά της και την ησυχία του σπιτιού της. Σιγά σιγά βρίσκει τη δύναμη και το κίνητρο να λάβει μέρος σε μια τόσο δύσκολη μάχη. Για τη Μοντ, όπως και για τις περισσότερες σουφραζέτες, αυτό σήμαινε τρομερές συνέπειες στην προσωπική τους ζωή.

«Ήμασταν μαγεμένοι από το πόσο μπροστά από την εποχή τους ήταν αυτές οι γυναίκες. Έσπαγαν όλα τα ταμπού και τις προκαταλήψεις της κοινωνίας. Συνειδητοποιήσαμε πόσο λίγα γνωρίζει για το θέμα ο κόσμος. Κατά κάποιο τρόπο έχει θαφτεί. Δε διδάχθηκε ποτέ στα σχολεία και κανείς δε γνωρίζει πόσο πραγματικά μακρυά έφτασαν οι σουφραζέτες για να ακουστούν - οι βομβαρδισμοί και οι βανδαλισμοί, οι ξυλοδαρμοί από την αστυνομία. Ήταν μια ανείπωτη ιστορία.» - Σάρα Γκάβρον

«Κανείς από τους ανθρώπους που ξέρω, δε γνωρίζει για τις απεργίες πείνας ή για τις επιθέσεις σε δημόσιες εκθέσεις και κτίρια. Δε γνώριζα τίποτα για όλα αυτά πριν αναλάβω τον ρόλο της Μοντ. Ήξερα την εξευγενισμένη σχολική εκδοχή - γυναίκες με κοπέλα και φορέματα να παρελαύνουν τραγουδώντας και πίνοντας τσάι. Δεν γνώριζα την αλήθεια αυτών των γυναικών. Βρήκα μια αυτοβιογραφία με τίτλο "The Hard Way Up" της Χάνα Μίτσελ, που ήταν ένα εργαζόμενο κορίτσι με ελάχιστη εκπαίδευση. Κατέληξε να είναι καταλυτικός παράγοντας για το κίνημα. Η ανακάλυψη του κινήματος για εκείνη, ήταν ότι και για τη Μοντ. Τα μάτια της άνοιξαν και άνθρωποι την ενέπνευσαν. Τελικά βρήκε τη δική της φωνή. Είχα πάντα το βιβλίο μαζί μου στα γυρίσματα.» - Κάρεϊ Μάλιγκαν

Η Αν-Μαρί Νταφ υποδύεται τη Βάιολετ, η οποία εργάζεται μαζί με τη Μοντ στο πλυσταριό και είναι η πρώτη που της μαθαίνει για το κίνημα. Ενώ η Έλενα Μπόναμ Κάρτερ είναι η Έντιθ, μία χημικός της μεσαίας τάξης, η οποία χρησιμοποιεί το κατάστημα του συζύγου της για τις μυστικές συναντήσεις των σουφραζέτων. Την Έμελιν Πάνκχερστ ενσαρκώνει η Μέριλ Στριπ.

Άλλο ένα πραγματικό πρόσωπο που υπάρχει στην ταινία είναι η Έμιλι Γουάλντινγκ Ντέιβισον (Νάταλι Πρες), η γυναίκα που τραυματίστηκε θανάσιμα από το άλογο του Βασιλιά Γεωργίου Έ στον Ιππόδρομο του Έπσομ στις 4 Ιουνίου του 1913. Η Ντέιβισον αποπειράθηκε να τοποθετήσει τη σημαία των σουφραζέτων στο άλογο του Βασιλιά για να κερδίσει την προσοχή του κόσμου. Αν η Ντέιβισον αυτοκτόνησε (υπέκυψε στα τραύματα της τέσσερις ημέρες μετά τα γεγονότα) ή ήταν απλά ένα τραγικό ατύχημα, παραμένει άγνωστο.

Με τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της, η Σάρα Γκαβρόν, κερδίζει τις εντυπώσεις, καθώς μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη την ιστορία του κινήματος υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες. Η Βρετανίδα σκηνοθέτης, οκτώ χρόνια μετά το υποψήφιο για Bafta κινηματογραφικό της ντεμπούτο με το φιλμ, «Brick Lane» (2007), επιστρέφει με τη νέα της δημιουργία.

Το φιλμ «Σουφραζέτες», αποτυπώνει με πιστότητα την ιστορία του κινήματος. Πρόκειται για μία αξιόλογη προσπάθεια, με καλή αναπαράσταση της εποχής και δύο προσεγμένες ερμηνείες, από την Κάρεϊ Μάλιγκαν και την Έλενα Μπόναμ Κάρτερ. Μία ταινία με πανανθρώπινα μηνύματα, συμβολική αλλά ταυτόχρονα και διαχρονική.

«Ο όρος Σουφραζέτες χρησιμοποιήθηκε χλευαστικά από το Βρετανικό τύπο, για να περιγράψει τις ακτιβίστριες που αγωνίζονταν για το δικαίωμα ψήφου (suffrage). Ο όρος άλλαξε φύση εξαιτίας του ίδιου του κινήματος. Οι σουφραζέτες δημιουργούσαν προβλήματα στις επικοινωνίες, έκοβαν τηλεγραφικά καλώδια, έσπαγαν ταχυδρομικά κουτιά, πήγαιναν φυλακή, έκαναν απεργία πείνας, όλα για να κερδίσουν την προσοχή του κόσμου για το κίνημα τους. Με άφηνε έκπληκτη το γεγονός ότι αυτή η ιστορία δεν είχε ειπωθεί ποτέ. Ήμασταν μια ομάδα γυναικών και φυσικά μας γοήτευε το υλικό.» - Σάρα Γκάβρον

Το ντεμπούτο της Σάρα Γκάβρον ήταν το «Brick Lane», το οποίο ήταν υποψήφιο για Βραβείο BAFTA, ενώ απέσπασε το Βραβείο The Alfred Dunhill Talent στο Φεστιβάλ του Λονδίνου. Πριν από αυτό, το «This Little Life» που είχε γυρίσει για το BBC TV, της χάρισε το Τηλεοπτικό BAFTA Καλύτερης Νέας Σκηνοθέτιδας. Το ντοκιμαντέρ της «The Village At The End of The World», ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Grierson, ενώ απέσπασε το Βραβείο Margaret Mead. Το 2019, η Σάρα Γκαβρόν παρουσιάσε την ταινία της «Rocks».

Σουφραζέτες / Suffragette

Σκηνοθεσία: Σάρα Γκέιβρόν

Σενάριο: Εϊμπι Μόργκαν

Πρωταγωνιστούν: Κάρεϊ Μάλιγκαν, Έλενα Μπόναμ Κάρτερ, Μέριλ Στριπ, Μπεν Γουίσοου, Μπρένταν Γκλίζον, Αν Μαρί Νταφ

Φωτογραφία: Εντουαρντ Γκράου

Μοντάζ: Μπάρνεϊ Πάιλινγκ

Μουσική: Αλεξάντρ Ντεσπλά

Έτος Παραγωγής: 2015

Χώρα Παραγωγής: Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία

Διάρκεια: 106 λεπτά

Πηγή: tvxs.gr