Αστικές Ζούγκλες

Τέλος στο σαρανταήμερο θρίλερ, γύρω από την εξαφάνιση του Βαγγέλη Γιακουμάκη, με τον πιο τραγικό τρόπο. 

Το άψυχο κορμί του 20χρονου σπουδαστή βρέθηκε πριν δύο μέρες σε βαλτώδη περιοχή της Δημοτικής Επιχείρησης Λίμνης Ιωαννίνων. 

Μέχρι στιγμής, το πόρισμα της αστυνομίας αποφαίνεται αυτοχειρία.

Δε μπορώ να πω ότι με εξέπληξε η τραγική κατάληξη. Ένα 20χρονο παιδί, εξαφανισμένο τόσες ημέρες, δε θα μπορούσε να υπάρχει άλλη λογική εξήγηση.. Δεν είναι αυτή, ωστόσο, η αιτία για το σοκ και τον βαθύτατο αποτροπιασμό που με κατακλύζει αυτή τη στιγμή. Νιώθω οργή και απέραντη θλίψη. Όχι μόνο επειδή ένα νεαρό παλικάρι, στο άνθος της νιότης του, άφησε το μάταιο τούτο κόσμο. 

Εκείνο που με εξοργίζει είναι ότι η ουσιαστική ευθύνη για το τραγικό τέλος αυτού του παιδιού βαραίνει ένα τσούρμο -ας μου επιτραπεί η έκφραση- κωλόπαιδα που προσπάθησαν να καταπολεμήσουν τα κόμπλεξ τους εκφοβίζοντας ένα αθώο παιδί, κάποιον που δεν τους είχε φταίξει σε τίποτα. Σωστά καταλάβατε, σε αυτό το άρθρο μιλάμε για το bullying.

Δεν έχει καμία σημασία για ποιο λόγο έκριναν οι τραμπούκοι ότι ο Βαγγέλης απέκλινε από το "κανονικό". Αυτό που έχει σημασία είναι ότι προσπάθησαν να αποδείξουν τη δική τους ανωτερότητα κρύβοντας την αδυναμία τους πίσω από το προσωπείο του "νταή". Ότι το απύθμενο κόμπλεξ τους στέρησε τη ζωή ενός 20χρονου παιδιού. Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που η τραγωδία ενός θύματος bullying συγκλονίζει το πανελλήνιο. 9 χρόνια μετά, ακόμη σκεφτόμαστε με δάκρυα τη στυγνή δολοφονία του τότε 11χρονου Άλεξ Μεσχισβίλι από τους συμμαθητές του. Εκείνες τις μνήμες ήρθε να ξυπνήσει η υπόθεση του Βαγγέλη, με μια τρομακτική διαφορά: αυτά τα απάνθρωπα νταηλίκια προέρχονταν όχι από παιδιά που δεν έχουν επίγνωση των πράξεών τους, ούτε από πλημμυρισμένους από ορμόνες εφήβους, αλλά από -υποτίθεται- ώριμους ενήλικες. Άνθρωποι που θα μπορούσαν να είναι ήδη γονείς. Είναι τουλάχιστον τραγικό να ακούμε για περιπτώσεις bullying προερχόμενες από ενηλίκους.

Στο σημείο αυτό, ας διασαφηνίσουμε μερικούς ορισμούς.

Τι είναι το bullying;

Πολλές φορές μπορεί να μπερδεύουμε την έννοια του bullying με την έκφραση επιθετικότητας, ή το πείραγμα. Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε τον πραγματικό ορισμό του bullying για να αποφύγουμε τυχόν υπερτίμηση ή υποτίμηση του όρου. Η Ψυχανάλυση αντιμετωπίζει την επιθετικότητα ως ψυχική ενέργεια, παράγωγο της σύγκρουσης των δυο βασικών ενστίκτων, της ζωής και του θανάτου. Η επιθετικότητα για την Ψυχανάλυση είναι άμεσα συνδεδεμένη με το ένστικτο της σεξουαλικότητας και της αυτοσυντήρησης. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί μια αναπόφευκτη εκδήλωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. 
Το bullying, ή αλλιώς και εκφοβισμός ή θυματοποίηση, είναι η σωματική ή λεκτική επίθεση που προκύπτει επανειλημμένα και η οποία περιλαμβάνει μια ανισότητα δυνάμεων. Τον εκφοβισμό δεν τον συναντάμε μόνο στο σχολείο αλλά και στις οικογενειακές και ερωτικές σχέσεις όπως και στον επαγγελματικό χώρο, αλλά συνήθως αυτός που εκφοβίζει στην ενήλικη ζωή, πιθανόν να έχει στο ιστορικό του συμβάντα εκφοβισμού από την παιδική ηλικία είτε από την πλευρά του θύτη ή από αυτή του θύματος. Οπότε έχει ένα μεγάλο νόημα να επικεντρωθούμε και να επιστήσουμε την προσοχή μας στον σχολικό εκφοβισμό προκειμένου να προλάβουμε και μελλοντικές καταστάσεις.1

Πώς δημιουργούνται οι bullies;

Οι bullies δεν γεννιούνται, γίνονται. Συνήθως τα παιδιά που είναι bullies (νταήδες) είναι τα πιο δημοφιλή και κοινωνικά αποδεκτά. Αλλά στην πραγματικότητα, παρά τα φαινόμενα, και τα ίδια έχουν υποστεί ή υφίστανται κάποια μορφή εκφοβισμού ή υποτίμησης από την οικογένειά τους, και έτσι διαμορφώνεται και η ανάγκη τους να επιβληθούν στον κοινωνικό τους χώρο. [...] 

Αυτά τα αισθήματα μπορούν να έχουν και ως αποτέλεσμα την ανάγκη του παιδιού να επιβληθεί στους άλλους όταν το ίδιο νοιώθει μέσα του πολύ αδύναμο. Αυτός που εκφοβίζει, είναι ανίκανος να αντέξει τα αισθήματα απόγνωσης και ευαλωτότητας που κάθε άνθρωπος νοιώθει, και βιώνει ανυπόφορο άγχος ότι η μάσκα της υπεροχής του μπορεί να πέσει. Δεν αντέχει την ιδέα ότι μπορεί να κριθεί ή να απορριφθεί για τις ατέλειές του. Έτσι ο φόβος του μετατρέπεται σε οργή ως ένας μηχανισμός άμυνας επιβίωσης, απέναντι σε κάποιον που είναι διαφορετικός ή για κάποιο λόγο κοινωνικά πιο αδύναμος, ο οποίος μπορεί να γίνει εύκολο θύμα διότι κατά κάποιο τρόπο αντιπροσωπεύει τα χαρακτηριστικά τα οποία φοβάται αυτός που εκφοβίζει. [...]

Αυτό μετά μετατρέπεται σε μίσος απέναντι στο θύμα το οποίο πρέπει να τιμωρηθεί επειδή προκαλεί τέτοιο άγχος σε αυτόν που εκφοβίζει. Ο ‘νταής’ δεν αντέχει να βλέπει την δική του ανεπάρκεια και αδυναμία να ενσωματώνεται στο θύμα, και έτσι πρέπει να το καταστρέψει. 

Ενώ στην επιφάνεια φαίνεται να είναι μια πράξη κυριαρχίας και υποδούλωσης, ο εκφοβισμός στην πραγματικότητα είναι μια πράξη απόγνωσης, όπου ο ‘νταής’ προσπαθεί μανιωδώς να εξουδετερώσει την φυσική εκδήλωση του μυστικού του δηλαδή, την αποκηρυγμένη αδυναμία του. Ενώ οι πράξεις του μπορεί να είναι επιθετικές και πολλές φορές βίαιες, ο νταής είναι στην πραγματικότητα ένα τρομαγμένο παιδί σε κατάσταση πανικού γύρω από την πιθανότητα να αναγνωρίσει ή να αποκαλύψει τα τρομακτικά αισθήματα της ανικανότητάς του.2

Στην πραγματικότητα, μιλάμε για έναν κύκλο βίας. Ο "νταής" θυματοποιείται από κάποιον ισχυρότερο και στη συνέχεια προσπαθεί να επιβληθεί σε κάποιον πιο αδύναμο από εκείνον, ώστε να αποδείξει την αξία του. Η βία γεννά βία. Δεν είναι σπάνιο ένα θύμα ενδοσχολικής βίας να γίνεται θύτης εναντίον κάποιου άλλου μαθητή. Σύντομα δεν κάνουμε λόγο για μια τάξη, για μια κοινωνία, αλλά για μία ζούγκλα. Αγρίμια που φοβούνται το ένα το άλλο και συχνά επιτίθενται πρώτα για να προλάβουν τον "αντίπαλο". Είναι ο νόμος της ζούγκλας. Και πρέπει να τον ακολουθήσεις αν θες να επιβιώσεις. Κανείς δε μιλάει, από φόβο μήπως τον στοχοποιήσουν όλα τα τα υπόλοιπα αρπακτικά της μικρής τους ζούγκλας.

Το χειρότερο είναι ότι αυτά τα βίαια ξεσπάσματα ακολουθούν τους θύτες σε όλη την ενήλικη ζωή τους. Οι προβληματικοί έφηβοι μεγαλώνουν και γίνονται προβληματικοί ενήλικες. Και συνεχίζουν να κρύβουν την αδυναμία τους πίσω από τον εκφοβισμό θυμάτων πιο αδύναμων από εκείνους. Να καταφεύγουν στη βία, ώστε να καταφέρουν να δώσουν αξία στη μίζερη ύπαρξή τους. Παραστατικότερο παράδειγμα εκείνο της ενδοοικογενειακής βίας. Κάθε τόσο ακούμε για περιπτώσεις γυναικών που ζουν υπό καθεστώς τρόμου στο γάμο τους. Για εκκωφαντικές σιωπές...

Το πρόβλημα του bullying διαιωνίζεται, γιατί τα στόματα μένουν σε κάθε περίπτωση ερμητικά κλειστά -μέχρι να είναι πολύ αργά. Μεγαλώνουμε με τον φόβο, χάνουμε την πίστη μας στον άνθρωπο και αναπαράγουμε σάπιες συμπεριφορές. Ένας ατέρμονος κύκλος βίας. Ο φόβος έχει ριζώσει για τα καλά μέσα μας και πρέπει να τον νικήσουμε γιατί μόνο έτσι θα σταματήσουμε να θρηνούμε Βαγγέληδες. 

Συνδέουμε το bullying με τα παιδιά, αλλά κάνουμε τεράστιο λάθος. Τα παιδιά δεν γεννιούνται κακά. Δεν βλέπεις σατανικά βρέφη στα μαιευτήρια. Κάποιος τους εμφυσά αυτήν την κακία. Κι αυτός ο κάποιος είναι ενήλικας. 

Αναλογιστείτε την καθημερινότητά σας. Ακόμη και στην ενήλικη ζωή μας -μακριά από κλίκες και θρανία- είμαστε όλοι εν δυνάμει θύματα bullying, μόνο που στη δική μας περίπτωση ο "νταής" είναι αόρατος. Είναι η ίδια η κοινωνία. Η άσχημη, συμπλεγματική και σάπια κοινωνία που μας επιβάλει στερεότυπα και ψέγει οτιδήποτε τολμά να διαφέρει. 

Η ευθύνη είναι δική σου, φίλε γονέα. Όταν το παιδί σου σε βλέπει να κατακρίνεις οτιδήποτε το διαφορετικό, τότε θα ακολουθήσει το παράδειγμά σου. Λογικό είναι, βαδίζει στα βήματά σου για να σου μοιάσει. Όταν το μεγαλώνεις γεμίζοντάς το μισαλλοδοξία και κόμπλεξ, να περιμένεις ότι θα φέρεται έτσι. Όταν έρχεται και σου λέει ρατσιστικά αστεία που ακούει από τους συμμαθητές του και αδιαφορείς αντί να του διδάξεις ότι αυτή η συμπεριφορά είναι λάθος, τότε να ξέρεις δεν θα αργήσει η ώρα που θα τα υιοθετήσει κι εκείνο. Γιατί αν το παιδί σου τραμπουκίσει ένα άλλο παιδί. μάντεψε... Ο "νταής" θα είσαι εσύ.

Αν δεν εκπολιτιστούμε και δεν αλλάξουμε αντιλήψεις εμείς, ως ώριμοι ενήλικες, πώς θα μπορέσουμε να διαπαιδαγωγήσουμε σωστά τις επόμενες γενιές; Οι παιδικές ψυχές είναι άγραφοι πίνακες. Πώς θα αναλάβουμε την ευθύνη να γράψουμε σε αυτούς τους μαυροπίνακες, πώς θα σμιλέψουμε τις αθώες τους ψυχούλες σε διαμάντια της κοινωνίας. Πώς θα μεγαλώσεις έναν σωστό πολίτη που αύριο μεθαύριο θα εισέλθει στην κοινωνία; Το παιδί και το σκυλί όπως το μάθεις ζει.

3 πράγματα που -σύμφωνα με το lifo- θα πρέπει να μας διδάξει ο θάνατος του Βαγγέλη Γιακουμάκη

1) Για τους γονείς.
Αποδεχτείτε τα παιδιά σας. Μπορεί να μη σας μοιάζουν, μπορεί να έχουν τις δικές τους επιθυμίες, όμως η αγάπη και η αποδοχή είναι η μόνη λύση. Αν το παιδί σας είναι γκέι (ή οτιδήποτε διαφορετικό απ' αυτό που εσείς σχεδιάζατε), αγκαλιάστε το - μην το σπρώχνετε μακριά σας. Ακούστε το και αγκαλιάστε το. Αγνοήστε το «τι θα πει ο κόσμος», νοιαστείτε για το τι θα πει η καρδιά σας και η καρδιά του παιδιού σας.  

2) Για τους bullies.
Συνειδητοποιείστε τι κάνετε. Σχεδόν κανένας bully δεν καταλαβαίνει τη σοβαρότητα των πράξεών του. Θεωρεί ότι είναι πλάκες, ότι το θύμα δεν ενοχλείται και τόσο, ότι το αντέχει - επειδή οι ίδιοι θα το άντεχαν. Κι όμως, δεν είναι πλάκα όταν δεν μπορεί κι ο άλλος να κάνει το ίδιο σε σας. Όταν δε γελάει. Όταν το κάνετε παρά τη θέλησή του. Ξεχωρίστε την καλόκαρδη πλάκα που κάνετε και σας κάνουν από το μονόπλευρο ψυχικό βασανισμό που κάνετε σε ένα άτομο. Εσείς μπορεί να θεωρείτε πως θα το αντέχατε, γιατί είστε σκληροί και με υπομονή και δεν παίρνετε τα πράγματα στα σοβαρά. Μάθετε ότι δεν είναι όλοι έτσι: Ο περισσότερος κόσμος δεν είναι αναίσθητος, κάποιων μάλιστα η ζωή μπορεί να γίνεται κόλαση και να μη θέλουν να τη συνεχίσουν άλλο. Αν νιώσεις ότι κάνεις κακό σε κάποιον αλλά δεν μπορείς να το σταματήσεις, ζήτα ψυχολογική υποστήριξη: δεν θα κάνεις καλό μόνο στους άλλους αλλά κυρίως στον εαυτό σου.  

3) Για τους Βαγγέληδες αυτού του κόσμου.
Ζήτα βοήθεια τώρα. Μπορεί να νομίζεις ότι όλοι θα είναι εναντίον σου, ότι δεν μπορείς να μιλήσεις στην οικογένειά σου, ότι κανείς δε θα σε καταλάβει, όμως κάνεις λάθος. Διάβασες τι έλεγε ο κόσμος όσο διαρκούσε η αναζήτηση του Βαγγέλη Γιακουμάκη; Όλοι τον κατάλαβαν, όλοι τον ένιωσαν, όλοι θέλησαν να τον βοηθήσουν - ψάχνοντας γι' αυτόν, στέλνοντάς του χρήματα, γράφοντας γι' αυτόν. Αν περνάς δύσκολα τώρα, ξέρε ότι δεν θα κρατήσει αυτό για πάντα. Τα πράγματα θα καλυτερεύσουν. Μπορεί να νομίζεις ότι είσαι μόνος, αλλά δεν είσαι. Με το που θα μιλήσεις οι νταήδες μαζεύονται στη γωνίτσα τους, και η υποστήριξη έρχεται.   

Με το που θα μιλήσεις, το ξόρκι σπάει. 

Πηγή: www.lifo.gr

***

Από κάποια τραγική ειρωνεία της μοίρας, κατά τη διάρκεια του θρίλερ της εξαφάνισης του Βαγγέλη, έλαβε χώρα η 87η τελετή απονομής των Oscar, των βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Ένα από τα αδιαμφισβήτητα highlights της τελετής ήταν η συγκινητική ομιλία του Graham Moore κατά την αποδοχή του Oscar Καλύτερου Προσαρμοσμένου Σεναρίου για την ταινία "The Imitation Game".

Σε αυτή την ομιλία μίλησε στο κοινό για τα δύσκολα εφηβικά του χρόνια και το πόσο απομονωμένος και "περίεργος" ένιωθε επειδή διέφερε από τους υπόλοιπους εφήβους. Έφτασε σε σημείο, μάλιστα, στα 16 του να αποπειραθεί να αυτοκτονήσει. Απευθύνθηκε σε όλους τους νέους και τους έδωσε κουράγιο ώστε να πιστέψουν στον εαυτό τους και να αποδεχτούν τη διαφορετικότητα τους και με τη σειρά τους να μεταδώσουν το μήνυμα ώστε να το ακούσει όποιος το έχει ανάγκη.

Η ταινία "The Imitation Game" είναι ένα βιογραφικό δράμα βασισμένο στη ζωή του Βρετανού μαθηματικού, καθηγητή της λογικής, κρυπτογράφου και πρωτοπόρου επιστήμονα υπολογιστών Alan Turing. SPOILERS ALERT Ο Turing αποτέλεσε σημαντική μορφή της ιστορίας, καθώς κατάφερε να 'σπάσει' τον κώδικα Enigma, που χρησιμοποιούσε η Ναζιστική Γερμανία για να μεταδίδει κρυπτογραφημένα μηνύματα. Το σημαντικό αυτό επίτευγμα του Turing συνετέλεσε καθοριστικά ώστε να νικήσουν οι Σύμμαχοι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, εξοικονομώντας τους, μάλιστα, τουλάχιστον δύο χρόνια πολέμου. Ο Turing είχε την ιδέα να προσπαθήσει να "νικήσει" τη μηχανή Enigma με μία άλλη μηχανή. Η δική του ανακάλυψη αποτέλεσε έμπνευση για το σχεδιασμό των σημερινών computers.

Η ταινία περνάει βαθύτατα μηνύματα εναντίον του bullying, καθώς ο ίδιος ο πρωταγωνιστής, ο Turing με το ασυναγώνιστο μυαλό, έπεφτε ο ίδιος θύμα bullying κατά τα μαθητικά του χρόνια, επειδή διέφερε από τους υπόλοιπους μαθητές. Αναλογίζεται ότι το πρόβλημα του ξεκίνησε από "τον αρακά και τα καρότα".  Η ψυχαναγκαστική του τάση να διαχωρίζει στο πιάτο του τον αρακά από τα καρότα λόγω του χρώματός τους αποτέλεσε την αφορμή ώστε οι συμμαθητές του να αντιληφθούν τη διαφορετικότητα του και να τον τραμπουκίσουν εξαιτίας αυτής.

Η τύχη του, δυστυχώς, δεν άλλαξε ούτε ως ήρωας πολέμου, καθώς καταδικάστηκε για την ομοφυλοφιλία του σε "ορμονική θεραπεία". Ο χημικός του ευνουχισμός, η πιο αποτρόπαια πράξη bullying που υπέστη, τον οδήγησε να θέσει ο ίδιος τέρμα στη ζωή του στα 41 του χρόνια. Το έργο του δεν αναγνωρίστηκε ποτέ όσο ζούσε. Το 2013 έλαβε Βασιλική Χάρη για το "έγκλημά" του από τη Βασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ.

 If any young person's ever felt like they aren't quite sure who they are, or aren't allowed to express themselves the way they'd like to express themselves, if they've ever felt bullied by what they feel is the normal majority or any kind of thing that makes them feel an outsider, then this is definitely a film for them because it's about a hero for them - Benedict Cumberbatch 

***

Εύχομαι δύναμη στην οικογένεια, ώστε να καταφέρει να σταθεί στα πόδια της μετά από αυτή την απώλεια(τουλάχιστον μπήκε ένα τέλος στην αγωνία τους, έχουν ένα μέρος όπου ξέρουν πώς βρίσκεται το αδικοχαμένο τους παιδί) και στο Βαγγέλη και τη βασανισμένη του ψυχή, καλό Παράδεισο.

Κλείνω την ανάρτηση για τον Βαγγέλη με δυο από τα πάμπολλα αποχαιρετιστήρια σχόλια που γράφτηκαν για εκείνον. Το πρώτο είναι απόσπασμα από το status που έγραψε η Έλενα Ακρίτα στον προσωπικό της λογαριασμό στο facebook, ενώ το δεύτερο ανήκει στην Κατερίνα Ζαρίφη.

«Βαγγέλη μου, την γαλήνη που έψαχνες, έπρεπε να την βρεις στην ζωή. Όχι στον θάνατο, αγόρι μου… Όχι έτσι, ψυχή μου…»

«Αυτή η είδηση είναι εθνικό πένθος. Και τάφος για τις συνειδήσεις μας. Ένα πλάσμα ουράνιο ένα μικρο παιδί που βασανίστηκε. Μόνο. Γιατί; Όχι για ήταν διαφορετικό. Αλλά γιατί συνάντησε κακούς. Διαφορετικούς. Ψυχή μου όμορφη Πήγαινε στους καλούς. Σε περιμένουν αγκαλιές».

Καλό ταξίδι Βαγγέλη.

***

Για όλους εσάς που πιστεύετε ότι δεν νοιάζεται κανένας για εσάς. Που νιώθετε ότι χάνετε τη μάχη με τα 'τέρατα' της αστικής ζούγκλας. Που αισθάνεστε ότι η αυτοχειρία είναι η μόνη διέξοδος. 

Κάνετε λάθος. 

Δεν σας γνωρίζω προσωπικά, αλλά νοιάζομαι για τον καθένα από εσάς εσάς. Σας αγαπώ, γιατί είστε γενναίοι πολεμιστές. Δεν το καταλαβαίνετε, αλλά είστε. Μάχεστε καθημερινά στη δική σας αρένα με τα "λιοντάρια" της κοινωνίας μας. Ξέρω πώς νιώθετε. Έχω γνωρίσει κι εγώ πολλούς ανθρώπους που ήταν στο βάθος σάπιοι. Έχω πολεμήσει κι εγώ με το δικό μου σκοτάδι. Και σας υπόσχομαι, θα κάνω ό,τι μπορώ για να βελτιώσω έστω ελάχιστα αυτόν τον άσχημο κόσμο. Όχι για μένα, αλλά για εσάς. Για τον Βαγγέλη και τον κάθε Βαγγέλη που υποφέρει.

Δεν είμαι μόνο εγώ. Είναι κι άλλοι σαν κι εμένα. Δεν υπάρχει μόνο κακό. Υπάρχει και καλό. Και άνθρωποι έτοιμοι να σας το προσφέρουν απλόχερα. 

Δεν είστε μόνοι.

Διώξτε αυτές τις μαύρες σκέψεις απ' το μυαλό σας.

Η ζωή είναι ωραία. Σας το υπόσχομαι.