Τα "πρώτα" της Αθήνας

Από το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο μέχρι το πρώτο παγωτό ξυλάκι και το πρώτο μποέμ καφενείο στην Αθήνα.

Γενική άποψη της Αθήνας από το παλάτι.SKENE, James. Μνημεία και τοπία της Ελλάδος, 1838 – 1845, Αθήνα, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, 1985. Γενική άποψη της Αθήνας από το παλάτι.SKENE, James. Μνημεία και τοπία της Ελλάδος, 1838 – 1845, Αθήνα, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, 1985.

Και νερό και δεξιώσεις και το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο.... 

Στην οικία Παπαρηγοπούλου στην οδό Κυδαθηναίων. Στην τριώροφη οικία και ένα από τα πρώτα σπίτια της Αθήνας δόθηκε μια από τις πρώτες δεξιώσεις της πόλης προς τιμήν της βαυαρικής φρουράς το 1833. Ήταν μια από τις δυο πρώτες εκδηλώσεις κοσμικής ζωής στην Αθήνα (Η άλλη έγινε στην οικία Βλαχούτση). Προσφέρθηκε σουπέ από ψητούς τράγους εξαιρετικής σκληρότητας, ισπανικός άρτος και λεμονάδα. Όμως πολλοί Αθηναίοι δυσανασχέτησαν και καμία άλλη κοσμική συγκέντρωση δεν οργανώθηκε μέχρι να γίνει η Αθήνα πρωτεύουσα. Επίσης ήταν ένα από τα πρώτα σπίτια της Αθήνας με δικαίωμα ύδρευσης. Στο σπίτι αυτό διέμενε ο Όθων όταν έκανε την επίσκεψή του στην Αθήνα το 1834. Τα Χριστούγεννα του 1843, εδώ, στήθηκε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο με στολίδια από τη Ρωσία. 

Το πρώτο ξενοδοχείο, έργο του Κλεάνθη 

Το ξενοδοχείον Αίολος στην Αιόλου και Αδριανού, ήταν το πρώτο κτίριο στην Αθήνα που χτίστηκε ως ξενοδοχείο το 1835. Σώζεται χωρίς ιδιαίτερες αλλοιώσεις. 

Στο ξενοδοχείον προφέρονταν δωμάτια με «κρεββάτους και έπιπλα ευρωπαϊκά». Ας σημειωθεί ότι η ύπαρξη κρεβατιών στα δωμάτια πανδοχείων και χανιών δεν ήταν μέχρι τότε δεδομένη. Πρόγευμα, ευρωπαϊκά κρασιά και άλλα οινοπνευματώδη, ενώ στο εστιατόριο παρήχετο ευρωπαϊκό αλλά και τούρκικο μενού. 

Η πρώτη πολυκατοικία της Αθήνας 

Στην οδό Ναυάρχου Νικοδήμου 18 εκεί όπου είναι σήμερα το ξενοδοχείο Electra Ρalace, υπήρξε η πρώτη πολυκατοικία της Αθήνας, από το 1841, έργο του Κλεάνθη. Είχε τέσσερα διαμερίσματα, δυο σε κάθε όροφο. Ανήκε στην οικογένεια Σκουζέ. Στην πολυκατοικία αυτή έμενε και ο Εμμανουήλ Ροΐδης. 

Το πρώτο ιδιωτικό σχολείο και η πρώτη κουνιστή πολυθρόνα σε ένα σπίτι που έχει τζάμια και σόμπα
 

Σχολή Χιλλ

Η σχολή Χιλλ, Θουκιδίδου και Ναυάρχου Νικοδήμου ήταν κτίριο του 1835 και το παλαιότερο ιδιωτικό σχολείο στην Ελλάδα που λειτουργεί μέχρι σήμερα χωρί διακοπή. Ιδρύθηκε από τον Αμερικανό ιεραπόστολο Τζον Χιλλ και τη σύζυγό του Φανί Χιλλ, οι οποίοι έφτασαν στην Ελλάδα το 1830 προκειμένου να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο νέο ελληνικό κράτος στο χώρο της γυναικείας εκπαίδευσης. Εκεί ιδρύθηκε το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης για κορίτσια. Τα θρανία ήταν φτιαγμένα από τα κιβώτια με τα οποία οι Χιλλ είχαν μεταφέρει τα πράγματά τους. Οι οικογένειες αγωνιστών του 21 Μιαούλη, Μπότσαρη, Μαυρομιχάλη, Κριεζή έστελναν τα κορίτσια τους στο σχολείο των Χιλλ. 

Εκεί δόθηκε η λαμπρότερη χοροεσπερίδα από όσες δόθηκαν προς τιμήν του Όθωνα. Με τη σχολή Χιλλ είναι συνδεδεμένη η εμφάνιση της πρώτης κουνιστής πολυθρόνας στην Αθήνα, την οποία έφεραν οι αδερφές της Φανί Χιλλ. Το αξιοπερίεργο απόκτημα του σχολίου προκάλεσε θαυμασμό. Επίσης ήταν το πρώτο σπίτι που είχε τζάμια στα παράθυρα και σόμπα.  

Τυπογραφείο Εμπρός, Ρήγα Παλαμήδη, στου Ψυρρή

Τυπογραφείο του Εμπρός

Εδώ εκδιδόταν η εφημερίδα Εμπρός, την οποία ίδρυσε το 1896 ο Δημήτριος Καλαποθάκης, πρωτοπόρος του αθηναϊκού τύπου. Αυτός έφερε και τις πρώτες λινοτυπικές μηχανές στην Ελλάδα. Επί εικοσιπέντε χρόνια διατηρούσε την πρωτιά της κυκλοφορίας. 

Κτίριο Βάιλερ, Μακρυγιάννη, το πρώτο νοσοκομείο 

Κτίριο Βάιλερ, το πρώτο νοσοκομείο της Αθήνας

Επί της οδού Μακρυγιάννη 2-4 βρίσκεται ένα από τα πρώτα επιβλητικά κτίσματα της Αθήνας. Χτίστηκε το 1834-36 και είναι έργο του μηχανικού Βίλχεμ φον Βάϊλερ. Συνδυάζει βυζαντινά με νεοκλασικά στοιχεία. Ανεγέρθηκε για να στεγάσει το πρώτο νοσοκομείο της Αθήνας και συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Επικρατούσε κυριολεκτικά συνωστισμός. 

Το καφενείο Ωραία Ελλάς, το πιο διάσημο καφενείο

Καφενείο Ωραία Ελλάς

Στη συμβολή των οδών Αιόλου και Ερμού. Ήταν το ισόγειο της οικίας Βρυζάκη και το πιο ονομαστό καφενείο, κέντρο της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της πόλης. Ιδρύθηκε το 1836 από τον Ιταλό Μπρινταρέλι. Πέρασε στην ιδιοκτησία του Παναγή Βενετσάνου και ήταν το μεγαλύτερο και πολυτελέστερο αθηναϊκό καφενείο. Η κύρια αίθουσα ήταν γεμάτη μαρμάρινα τραπέζια και μαύρους καναπέδες και κάθονταν αναπαυτικά όσοι κάπνιζαν ναργιλέ ή τα μακριά τσιμπούκια. Στους τοίχους υπήρχαν λιθογραφίες με πορτραίτα του Μπάιρον, των αγωνιστών του 21, αναρτημένα καρυοφύλλια, σπάθες και μπαρουτοθήκες. 

Ζαχαροπλαστείο Παυλίδης, η πρώτη σοκολάτα

Αιόλου και Βύσσης. Το 1841 ο Σπυρίδων Παυλίδης ίδρυσε στην οδό Αιόλου και Βύσσης «γλυκισματοποιείον». Πρόκειται για την αρχή της επιχείρησης σοκολατοποιίας Παυλίδης, η οποία αργότερα στεγάστηκε στο μεγάλο εργοστάσιο της οδού Πειραιώς. Εδώ παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1861 σοκολάτα στην Ελλάδα. Δρόμος στην Αθήνα στα 1860. 

SCHWEIGER LERCHENFELD, Amand, (Freiherr von). Griechenland in Wort und Bild, Eine Schilderung des hellenischen Konigreiches, Λειψία, Heinrich Schmidt & Carl Günther, 1887 Δρόμος στην Αθήνα στα 1860. SCHWEIGER LERCHENFELD, Amand, (Freiherr von). Griechenland in Wort und Bild, Eine Schilderung des hellenischen Konigreiches, Λειψία, Heinrich Schmidt & Carl Günther, 1887

Το πρώτο ζαχαροπλαστείο της Αθήνας και το Βατερλό των παγωτών 

Το πρώτο ζαχαροπλαστείο της Αθήνας δίπλα στην Χρυσοσπηλιώτισσα στην οδό Αιόλου. Άνοιξε περί το 1835 και ήταν το πρώτο ευρωπαϊκό ζαχαροπλαστείο της Αθήνας, το ζαχαροπλαστείο Λερίου. Εκτός από την ποικιλία των αγνώστων για τους Αθηναίους γλυκισμάτων είχε πολύ εντυπωσιάσει το καινοφανές της περιτύλιξης τους με χρυσόχαρτο. Η φήμη του όμως επλήγη ανεπανόρθωτα όταν ανέλαβε την παραγωγή παγωτών για το χορό του αντιβασιλέα Άρμανσπεργκ. Η κατάχρησις χρωστικών ουσιών στα παγωτά αυτά είχε ως αποτέλεσμα οι καλεσμένοι να καταληφθούν από γαστραλγία και η εκδήλωση να λήξει άδοξα καθώς όλοι αποχώρησαν. 

Ο πρώτος υποβολέας, η πρώτη ανήλικη πρωταγωνίστρια και οι απαγωγές ηθοποιών 

Στη συμβολή των οδών Πραξιτέλους, Ευριπίδου και Αγίου Μάρκου βρισκόταν το θέατρο Μeli, που δημιουργήθηκε από τον Ιταλό Γκαετάνο Μέλι, το οποίο ήταν το δεύτερο θέατρο στην Αθήνα μετά από αυτό του Σκοντζόπουλου. Ήταν ξύλινο και ήταν το πρώτο θέατρο στην Αθήνα, στο οποίο υπήρχε υποβολέας. Η πρώτη γυναίκα ηθοποιός ήταν ένα κοριτσάκι γύρω στα 12 το οποίο αν και ανταποκρίθηκε ικανοποιητικά στις απαιτήσεις των ρόλων της εγκατέλειψε το θέατρο αφού αποδέχτηκε πρόταση γάμου και η καριέρα της έληξε σύντομα. Την ίδια τύχη είχε και η καριέρα της δεύτερης πρωταγωνίστρια μιας ωραιοτάτης εργάτριας του μεταξουργείου του Σκιν που βρισκόταν στην περιοχή των αμπελοκήπων. Ατυχή συμβάντα θα οδηγήσουν στο κλείσιμο του θεάτρου. Ο αέρας πήρε την σκεπή του και Αθηναίοι απήγαγαν τις γυναίκες ηθοποιούς.

Το πρώτο ξενοδοχείο της Αθήνας 

Στην οδό Αιόλου βρισκόταν το Ξενοδοχείο της Ευρώπης. Το πρώτο της Αθήνας. Ιδρύθηκε το 1832 ή το 1834 από τον Ιταλό Καζάλι και την Μαλτέζα ή Βιενέζα σύζυγό του. Αξιοσημείωτο είναι ότι και οι δύο ήταν μονόφθαλμοι. Ήταν ο καλύτερο ξενοδοχείο της πόλης τη δεκαετία του 1830. Οι Καζάλι αποθρασύνθηκαν και ανέβασαν πολύ τις τιμές με αποτέλεσμα να καταχρεωθούν, να καταχραστούν χρήματα και να αυτοκτονήσει ο άντρας, η δε γυναίκα του να πεθάνει στη φυλακή. 

Το πρώτο βιβλιοπωλείο της Αθήνας 

Στο ισόγειο του ξενοδοχείου της Ευρώπης, στεγάστηκε από το 1837 το πρώτο βιβλιοπωλείο της Αθήνας επιχείρηση του Γερμανού Βικέντιου Ριτς. Ίσως αρχικά στεγαζόταν στην οδό Ερμού. Πουλούσε κυρίως ξενόγλωσσα βιβλία. Τα περισσότερα ήτα εισαγόμενα από την Ευρώπη, κυρίως από τη Γαλλία και τη Γερμανία. Υπήρχαν και ελληνικά βιβλία τυπωμένα στο εξωτερικό. Υπήρξε στέκι της οθωνικής Αθήνας. 

Το θέατρο του Σκοντζόπουλου 

Ήταν το πρώτο θέατρο της Αθήνας. Το ίδρυσε ο επτανήσιος Αθανάσιος Σκοντζόπουλος το 1836. Ήταν μια ασκεπής ξύλινη κατασκευή, ένα τετράπλευρο σανίδωμα. Είχε είσοδο στην οδό Αιόλου. Το θέατρο φιλοξένησε τις πρώτες παραστάσεις της πρωτεύουσας που ήταν κυρίως νούμερα γελωτοποιών ακροβατών και ερασιτεχνών ηθοποιών. Οι άνδρες του θιάσου έπαιζαν και τους γυναικείους ρόλους. Οι Αθηναίοι ενημερώνονταν για το πρόγραμμα του θεάτρου από τον ντελάλη της αγοράς. Οι θεατές παρακολουθούσαν καθισμένοι σε ξύλινα καθίσματα ή και όρθιοι. Οι επίσημοι είχαν θεωρεία. Η αυλαία ήταν ένα χονδρόπανο και παραστάσεις δίνονταν μόνο Κυριακές και γιορτές. Από τις ιστορικές στιγμές του επί μακρόν μοναδικού χειμερινού θεάτρου των Αθηνών ήταν η εμφάνιση του περίφημου Έλληνα ηθοποιού Αριστία και της πρώτης Ελληνίδας ηθοποιού Αικατερίνης Παναγιώτου. Η ντελάληδες διαλαλούσαν το νέο στις γειτονιές. «Τρέξατε, τρέξατε. Απόψε στο θέατρο τη γυναίκα θα παίξει αληθινή γυναίκα». 

Καφενείο Μαύρος Γάτος, το πρώτο μποέμ καφενείο

Στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Ασκληπιού στο υπόγειο δίπλα στο σπίτι του Παλαμά ήταν ο Μαύρος Γάτος, το φιλολογικό καφενείο της Αθήνας. Ιδρύθηκε το 1917 από τον Κερκυραίο Ιωάννη Σπαταλά. Γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του το 1918-19. Ταυτίστηκε με τον αθηναϊκό μποεμισμό ενώ το 1922 αλλάζοντας διεύθυνση έχασε τη φυσιογνωμία του. 

Οι πρώτες προεκλογικές φωτογραφίες υποψηφίων 

Στην οδό Ιπποκράτους 13 στεγαζόταν το πρώτο καλλιτεχνικό τυπογραφείο. Ιδρύθηκε το 1892. Ήταν οι πρώτοι που κυκλοφόρησαν σε τσιγκογραφία προεκλογικά πορτραίτα των Τρικούπη και Δηλιγιάννη. Και έτσι καθιερώθηκε η κυκλοφορία εικόνων των υποψηφίων στις εκλογές. Πρώτοι επίσης αυτοί τύπωσαν το 1901 το μικρό εγκόλπιο ημερολόγιο, το οποίο αποτέλεσε εντυπωσιακή καινοτομία και από τότε διαδόθηκε. 

Τα πρώτα Ξυλάκια 

Διαφημίσεις της ΕΒΓΑ

Στην Ιερά Οδό ιδρύθηκε το πρώτο εργοστάσιο παγωτών, το εργοστάσιο της ΕΒΓΑ (Εθνική Βιομηχανία Γάλακτος Αθηνών) που ιδρύθηκε το 1934. Επρόκειτο για την πρώτη γαλακτοβιομηχανία στην Ελλάδα. Το 1935 κυκλοφόρησαν τα πρώτα συσκευασμένα προϊόντα της. Το 1936 εμφανίστηκαν τα πρώτα παγωτά ξυλάκια, χωνάκια και κυπελλάκια. 

Η πρώτη μπυραρία με μπύρα από το Μόναχο 

Λεγόταν «Πράσινο Δενδρί» και ήταν η πρώτη μπυραρία στην Ελλάδα, κοντά στο ναό της Αγίας τριάδας, στην Πειραιώς. Ιδρύθηκε το 1834. Σύχναζαν σε αυτό Βαυαροί αξιωματικοί, ξένοι διπλωμάτες ακόμα και ο ίδιος ο βασιλιάς. Υπήρχε εστιατόριο, αναγνωστήριο και κήπος. Στο κέντρο αυτό οι Αθηναίοι πρωτάκουσαν κλασική μουσική και όπερα. Εκεί γνώρισαν τη μπύρα που εισαγόταν από το Μόναχο. Τη διατηρούσαν παγωμένη με χιόνι που έφερναν από την Πάρνηθα. Κάθε Κυριακή απόγευμα με συνοδεία Βαυαρικής ορχήστρας οι θαμώνες χόρευαν ευρωπαϊκούς χορούς μέχρι τα μεσάνυχτα προκαλώντας έτσι τους συντηρητικούς Αθηναίους. 

Το πρώτο χαρτοπωλείο της Αθήνας, ο Πάλλης 

Για χαρτικά, στον Πάλλη...

Στην Ερμού 8 το χαρτοπωλείο Πάλλης υπήρξε το παλαιότερο χαρτοπωλείο της Αθήνας. Ιδρύθηκε από τον Αθανάσιο Πάλλη και λειτούργησε στην ίδια θέση από την ίδρυσή του το 1870 μέχρι το 2007 που έκλεισε. Η επιχείρηση γνώρισε μεγάλη ακμή. Εισήγαγε στην Αθήνα την παραγωγή φακέλων, καταστίχων και εμπορικών βιβλίων. Το κατάστημα υπήρξε και τόπος συνάντησης κοσμικών Αθηναίων.


Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη «Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Εστία".

Πηγή: www.lifo.gr